UNİX MİMARİSİ

Unix çok moduler bir işletim sistemi olup bu sistemin kendine özgü bir mimarisi vardır.
Bu mimariyi 3 bölüme ayıra biliriz;
* Çekirdek (kernel)
* Kabuk (shell)
* Uygulamalar (applications)

Kernel :
Çekirdek (kernel) için unix beyni diyebiliriz. Donanımla etkileşim ve dosya sistemine ulaşım gibi kritik sistem fonksiyonlarını yerine getirir. Bir uygulama diske, depolama ünitelerine yada başka bir donanıma ulaşmak istediği zaman kerneli çağırır.

Shell :
İşletim sistemi ile kullanıcı arasındaki iletişimi "komut yorumlayıcısı" olarak bilinen kabuk (shell) yardımıyla yapılır. Kernel ile kullanıcı arasındaki etkileşim kabuk tarafından sağlanır. Kabuk verilen komutları giriş olarak yorumlar, giriş ve çıkışı yonlendirir, uygulamaları başlatır ve bunlar için arabirim görevi yapar. Kabuk tüm bu özelliklerinin yanı sıra bir programlama dili olarakta karşımıza çıkar. Kabuk programlamayla, diğer programlama dillerinde olduğu gibi kullanışlı uygulamalar yazılabilir. Günümüzde unix sistemler için temel olarak birkaç tane standart kabuk sunulmaktadır. Bunlar ;
% -> ile başlayan Bourne Shell = sh kabuğu
$ -> İle başlayan C Shell = Csh Kabuğu
Ksh, bash, tcsh (geliştirilmiş csh)'dır.

DOSYA SİSTEMİ YAPISI

Unixde dosya sistemi yapısı çok iyi organize edilmiştir. Tüm yapi bir ağaca benzer. Ağacın kökü yapının en üstü olarak tnaımlanmıştır (ters ağaç düşünün) ve "/" ile gösterilmiştir. Ağacın dallarıda dizinler ve dosyalar olarak düşünülebilir. Bir ağaçta gövdeden itibaren belli dalları takip ederek belli bir yaprağa ulaşabilirsiniz. İşte bu durum unix içinde söz konusudur. Belli dizinleri takip ederek ilgili bir dosyaya ulaşmak mümkündür.

Kök dizini (root directory) yapının başında bulunur ve "/" işareti ile gösterilir. Kök dizinin altında ise diğer diizinler bulunur. Bir unix sisteminde genel olarak şu dizinler bulunur. Bunlar ;

/ => Dosya sistemindeki tüm dosya ve dizinlerin üzerinde bulunan kök dizin
/bin yada /sbin => unixde yerleşik yürütülebilir dosyalar dizini
/etc => Sistem konfigurasyon dosyaları (açılış ayarları,şifreler, ağadresleri vs..)
/tmp => Geçici klasör sistem yeiden açıldıında dosyalar silinir.Widnowstaki temp gibi işte.
/mnt => Bir sistemden alınan dosya sistemlerinin geçici olarak bağlandığı yer
/lib => programlama kütüphaneleri burdadır (python c, c++ vs..)
/usr => çeşitli log dosyaları mail yada yazıcı gibi bazı uygulamalar için geçici dosyaları ihtiva eder
/proc => sistemce çalışan proseslerin resmidir
/hom yada /u => kullanıcı klasörlerinin bulunduğu yer

DOSYA TİPLERİ
Unixte 3 dosya tipi vardır.
* Sıradan dosyalar
* Dizin dosyaları
* Özel dosyalar

Sıradan Dosyalar:
Sıradan dosyalar basit karakterler dizisi olarak algılayabiliriz. Bir c kodu, bir text belgesi vs.. Burda unutulmaması gereken bir nokta vardır. O da unixte dosya adlandırma kurallarının değil, kullanılma biçimlerinin olduğudur. Unix versiyonuna bağlı olmakla beraber dosya isimleri genellikle 255 karaktere kazar uzanabilir. Dosya isimlerinde büyük küçük harf ayrımı vardır. Yani bir dosya veya dizin oluştururken veya komutlar ile o dosyaya ulaşmak isterseniz büyük küçük ayrımına dikkat ediniz.

Unixte her dosyanın kendisiyle ilgili tüm bilgileri içeren bir i-düğümü (i-node) vardır. İ düğümlerinde i düğüm numarası olarak adlandırılan bir numaraya sahiptir. İ-düğümlerinde dosyanın sahibi, tipi, oluşturulduğu ve değiştirildiği tarih gibi bilgiler saklanır.

Dizin Dosyaları :
Dizin dosyaları içerdikleri dosyalarla ilgili oluşturulma zamanı büyüklüğü, konumu gibi bir takım bilgiler saklarlar. Dizinler oluşturulabilir, silinebilir ve dizinlerin içine dosya eklenebilir. Dizini oluşturan kullanıcı dizin üzerinde tüm haklara sahiptir. Unixte tüm dizinlerde "." (tek nokta) ve ".." (çift nokta) bulunur. Tek nokta çağımakta olan dizini, iki nokta ise bir üst dizini gösterir.

Özel Dosyalar :
Özel dosyalar yazıcı, disket sürücü, cd sürücü, modem, ram gibi bir takım aygıtlara ve arabirimlere karşılık elir bu dosyalar /dev dizini altında saklanır. /dev/cd0 cd rom, /dev/hd0 harddiski, /dev/lp0 paralel portu, /dev/fd0 disket sürücüyü temsil eder.

http://dagon.bloggum.com/yazi/unix_nedirunixe_giris.html